Leestijd: 4 Minuten
Nu we steeds beter verbonden raken en wonen in de stad voor velen onbetaalbaar wordt, is het goed mogelijk dat we binnenkort overal kunnen wonen en werken. Toekomstonderzoeker Sabrina Faramarzi doet verslag
Stel u voor: u woont in een schilderachtig huis in een pittoresk, rustig dorp, dicht bij een prachtig meer of misschien de bergen of het strand. In plaats van de overvolle dagelijkse spits te trotseren, wandelt u ontspannen in 16 minuten naar het werk. En na de werkdag bent u op tijd thuis om de avond met familie en vrienden door te brengen, of hebt u tijd over voor een hobby. Dan bezit u een zeldzaam, kostbaar goed: een goede balans tussen werk en privé.
Nee, u bent nog niet met pensioen of werkloos, uw bedrijf is niet verplaatst en u bent niet teruggezet naar een lagere functie. U woont in een wereld waar echt flexibel werken de norm is. De smog en de hitte van de stad – zo lang gezien als de enige plek om zaken te doen – zijn nog slechts een vage herinnering. En u vraagt zich af: waarom hebben we dit niet eerder gedaan?
Voor een succesvolle carrière (of voor het vinden van bepaalde banen) moesten we van oudsher meestal wonen en werken in een stad, in veel gevallen de Randstad. Maar naarmate de flexibele revolutie doorzet, accepteren mensen dit niet langer als een vast gegeven. Waarom zouden we allemaal in steden moeten wonen als er daarbuiten nog zo veel meer is?
Massaal in megasteden
Even terug naar de realiteit. Volgens de VN woont in 2030 twee derde van de wereldbevolking in steden(1). En in 2030 gaat het dan waarschijnlijk om megasteden: dit zijn steden met meer dan 10 miljoen inwoners. In 2017 waren er al 47 megasteden, met als grootste de grootstedelijke gebieden van Tokio, Shanghai en Jakarta(2).
En die megasteden hebben hun eigen problematiek. Betere arbeidskansen trekken mensen aan, maar tegelijk worden betaalbare woningen schaarser. Werkers kunnen kiezen: een slechte woning in een dure stad, of als ‘superforens’ buiten de stadsgrenzen wonen en elke dag 90 minuten of meer van en naar het werk reizen(3).
Veel onderzoeken laten zien dat beide opties een hoge tol eisen van mensen, bedrijven en de samenleving als geheel. Het is een zorgelijk toekomstbeeld voor werknemers en samenlevingen over de hele wereld.
En als het nu eens anders kon?
Tweede steden en satellietsteden
Het is belangrijk ons te realiseren dat de voorspellingen over de groei van megasteden en een wereldwijd toenemende verstedelijking niet meer zijn dan dat: voorspellingen gebaseerd op de gewoonten en mogelijkheden van nu. Maar zo hoeft het niet te gaan. Het is zelfs zo dat de problematiek van megasteden bedrijven nu al dwingt hun strategie te heroverwegen. En daardoor begint de toekomst van werken er nu al positiever en meer democratisch uit te zien.
Eén antwoord is een hernieuwde belangstelling voor satellietsteden: niet langer als tweederangsoptie, maar als alternatief voor de problematiek die megasteden op dit moment voor mensen én bedrijven met zich meebrengen.
Satellietsteden zijn kleinere steden, net buiten de grotere, een stedenbouwkundig concept om ze te onderscheiden van buitenwijken. In plaats van stedelijke wildgroei bieden satellietsteden bedrijven de mogelijkheid te profiteren van een betere werkomgeving en frissere werknemers, die niet gebukt gaan onder lange reistijden.
Een andere optie is de ‘tweede stad’ – meestal de op één na grootste stad na een hoofdstad. Deze ontwikkelen zich als hotspots voor slimme millennials en afstandswerkers die houden van het snelle, drukke leven van een grote stad, maar dan zonder de hoge kosten.
In Europa zien steden als Porto in Portugal en Gothenburg in Zweden een toestroom van bedrijven en werknemers die worden aangetrokken door hun gevestigde infrastructuur en het vooruitzicht van een betere werk/privé-balans. Dat Aarhus in Denemarken (ook wel het nieuwe Kopenhagen genoemd) in 2017 werd uitgeroepen tot Culturele Hoofdstad van Europa, laat wel zien dat cultuur – voor veel mensen de reden om steden te bezoeken – gelijkmatiger kan worden gespreid om meer gemeenschappen te bedienen.
De dagen van de megastad zijn wellicht geteld
Connectiviteit boven concessies
Satellietsteden en tweede steden bieden een aantrekkelijk alternatief voor de megastad, maar lopen het risico uiteindelijk hetzelfde lot tegemoet te gaan. Maar wat dan? Moeten we eigenlijk wel massaal bij elkaar gaan zitten?
Parag Khanna schetst in zijn boek Connectography een toekomstbeeld van een wereldwijde beschaving gebaseerd op connectiviteit als belangrijkste goed. “Connectiviteit, en niet soevereiniteit, is het organisatieprincipe van het menselijk ras geworden,” zei hij in een TED Talk(4) in 2016. "We worden een wereldwijd netwerk van beschaving, omdat we dit letterlijk aan het bouwen zijn."
En hij heeft gelijk. De wereld is meer verbonden dan ooit, niet alleen qua communicatie, maar ook door onderling afhankelijke wereldmachten en hulpbronnen. Door onze focus op het idee van de stad als de enige weg vooruit voor internationale bedrijven en gekwalificeerd personeel, hebben we onze ogen gesloten voor kansen daarbuiten.
Door de opkomst van het flexibele werken en de bijbehorende technologieën, kunnen we de verheven positie van de stad wat gaan afzwakken. De cloud en 5G transformeren internet en telecommunicatie, waardoor we vrijwel overal in de wereld kunnen werken.
De samenleving opnieuw vormgegeven
Het lijkt een veelbelovende toekomst. Hoeveel beter zouden onze bedrijven presteren als we ons talent ook buiten ons directe postcodegebied konden werven? En hoe anders zouden onze wegen eruitzien zonder de dagelijkse files vol forenzen? Hoeveel schoner zou onze lucht zijn? Hoeveel gelukkiger zouden we als werknemer zijn?
Door de manier waarop we werken te veranderen, kunnen we de hele samenleving opnieuw inrichten. Dicht bij huis werken, in onze lokale community, opent mogelijkheden voor vrijwilligerswerk, om meer tijd door te brengen met ons gezin, vriendschappen aan te halen en buurtgenoten te leren kennen.
En bij een andere spreiding van de bevolking over landen, is ook een gelijkmatiger verdeling van de welvaart mogelijk, met gevolgen voor de manier waarop openbare voorzieningen, zoals politie en gezondheidszorg, worden gefinancierd en de samenleving bedienen.
Het klinkt misschien idealistisch, maar het is niet onrealistisch. Flexibel werken brengt deze democratisering van werk en kansen dichterbij dan ooit. Er komt een wereld binnen bereik waarin huizen betaalbaar zijn, de reis naar het werk aangenaam (en kort) is, de verhouding werk en privé in balans is en u, uw gezin en uw community het beter hebben dan ooit. Want, zolang u verbonden bent, maakt het niet uit waar u werkt.
Sabrina Faramarzi woont in het Verenigd Koninkrijk en is toekomstonderzoeker, journalist en trendvoorspeller
Bronnen:
(1) https://apnews.com/40b530ac84ab4931874e1f7efb4f1a22
(2) https://en.wikipedia.org/wiki/Megacity
(3) http://www.pewtrusts.org/en/research-and-analysis/blogs/stateline/2017/06/05/in-most-states-a-spike-in-super-commuters
(4) https://youtu.be/i_y5gbEQPvw
