Leestijd: 5 Minuten
Volgens berekeningen uit het Global Gender Gap Report 2017 van World Economic Forum (WEF) moeten vrouwen misschien maar liefst 217 jaar wachten op loongelijkheid. Dat is al erg genoeg. Maar wat nog erger is, is dat er sinds vorig jaar nog eens 47 jaar bij opgeteld is.
We gingen op zoek naar positiever nieuws: voorbeelden van vooruitgang in gendergelijkheid. IJsland staat al zes jaar bovenaan de ranglijst van het WEF en zowel The Guardian als The Economist noemden het land de beste plek om vandaag de dag te werken als vrouw. Wat doet IJsland anders?
Stereotypen doorbreken door onderwijs
De onderliggende oorzaken van ongelijkheid op de werkvloer zijn complex. Stereotypen over bijvoorbeeld de rolverdeling zijn hardnekkig en beginnen al bij de opvoeding van een kind en de eerste jaren in het onderwijs.
De loonkloof tussen mannen en vrouwen wordt ook wel verklaard doordat vrouwen kiezen voor minder goed betaalde beroepen, part-time werk en het feit dat vrouwen minder snel om een hoger loon zullen vragen. Opmerkelijk is dat veel scholen in IJsland een gerichte aanpak hanteren om meisjes mondiger te maken: ze worden niet alleen onderwezen in schoolvakken, maar ook in moed, kracht en hoe ze voor zichzelf op kunnen komen.
Een gelijk speelveld door vaderschapsrechten
Uit onderzoek blijkt dat onbewuste vooroordelen bij sollicitaties of gebrek aan steun voor werkende ouders ook onevenredige belemmeringen kunnen vormen voor vrouwen die een lucratief carrièrepad willen bewandelen. Vaderschapsrechten zijn nu ook opgenomen als maatstaf in de ‘glazen plafond’-index van The Economist. Dit is gebaseerd op bewijs dat een moeder weer aan het werk kan gaan als de vader ouderschapsverlof opneemt, wat uiteindelijk leidt tot het dichten van de loonkloof. In IJsland krijgen mannen het equivalent van 8 weken betaald vaderschapsverlof.
Hoewel sommige sectoren verandering hebben omarmd en gebruikmaken van de bewezen voordelen van gelijkheid, blijft de laatste horde de verandering in banen aan de top. In veel gevallen worden vrouwen nog steeds gepasseerd, waardoor ze geen echte beslissingsbevoegdheid krijgen en daarmee toegang ontzegd worden tot de hoogste salarissen en beste carrièremogelijkheden.
Een opwaartse spiraal creëren
Belangrijk is dat het onderzoek van WEF suggereert dat een betere vertegenwoordiging van vrouwen in hoger management kan leiden tot een opwaartse spiraal. Bij het bestuderen van gegevens van LinkedIn ontdekten zij dat er over de gehele linie meer vrouwen worden aangenomen wanneer vrouwen beter vertegenwoordigd zijn in leiderschapsrollen. Deze conclusie houdt stand, zelfs als er rekening wordt gehouden met verschillen in de omvang van vrouwelijke talentpools in uiteenlopende sectoren. Bovendien blijkt uit het onderzoek dat vrouwelijke CEO’s hun veelverdienende vrouwelijke werknemers meer betalen dan mannelijke CEO’s, waardoor vrouwen een financiële stimulans krijgen om zich bij dergelijke bedrijven aan te sluiten.
Uit onderzoek van Catalyst is gebleken dat er drie of meer vrouwen nodig zijn om een ‘kritische massa’ te creëren die de dynamiek van de directie aanzienlijk kan veranderen en de kans vergroot dat "de meningen en ideeën van vrouwen worden gehoord". De gelijkheid in de bestuurskamer neemt ongetwijfeld toe en er zijn verschillende hooggeplaatste vrouwen aanwezig in het ondernemingsklimaat: Sheryl Sandberg, COO en bestuurslid bij Facebook, Indra Nooyi, CEO en voorzitter van PepsiCo, Irene Dorner en Jayne-Anne Gadhia bij Virgin Money (het eerste volledig vrouwelijke managementteam in een FTSE 350-onderneming) zijn slechts enkele voorbeelden.
Uit een Credit Suisse rapport blijkt echter dat vrouwen wereldwijd ondervertegenwoordigd blijven: in 2015 bestond 14,7 procent van het bestuur van 3.000 internationale bedrijven uit vrouwen. In IJsland bestaat het bestuur van beursgenoteerde vennootschappen voor 44 procent uit vrouwen, deels vanwege genderquota die in de wetgeving zijn vastgelegd.
Gelijkwaardige vertegenwoordiging in de politiek bevorderen
Vertegenwoordiging op politiek niveau kan ook een sterk effect hebben, omdat er zowel rolmodellen als gelijkere machtsverhoudingen ontstaan. Het aantal vrouwen dat werkt als staatshoofd of regeringsleider is sinds 2015 gedaald van 19 naar 17, en de toename van het aantal vrouwen in het parlement verloopt nog altijd traag, waar in 2017 slechts 28 procent van de parlementsleden en 21 procent van de ministers vrouw is. Degenen die aan het roer staan, beïnvloeden de samenstelling van overheden: de politieke participatie van vrouwen nam toe in Canada en Frankrijk toen Justin Trudeau en Emmanuel Macron meer vrouwen benoemden voor ministeriële functies in hun regeringen, terwijl de VS het laagste percentage in tien jaar heeft bereikt. Slechts 27 procent van alle functies in de Trump-regering wordt door vrouwen vervuld. In IJsland is 41 procent van de parlementsleden vrouw.
Sociaal activisme en bewustzijn kunnen ook een rol spelen. In 1975 vond de eerste universele vrouwenstaking plaats in IJsland en ondanks de behaalde vooruitgang haalden vrouwen het nieuws door in oktober 2016 opnieuw te staken tegen de huidige loonkloof van 14 procent.
De economische voordelen begrijpen
Er is ook toenemend bewijs dat concrete positieve resultaten behaald kunnen worden door een grotere diversiteit en deelname aan het bedrijfsleven die verder reikt dan een ‘afvinkmentaliteit’. De denktank Centre for Talent Innovation ontdekte dat de 48 procent van de bedrijven in de VS met een grotere diversiteit op seniormanagementniveau in het voorgaande jaar hun marktaandeel hebben vergroot. Slechts 33 procent van de bedrijven met een minder divers management rapporteerde een vergelijkbare groei.
Op grotere schaal schat het rapport van WEF dat economische gendergelijkheid er tegen 2025 voor zou kunnen zorgen dat het BBP in het Verenigd Koninkrijk met 250 miljard dollar stijgt, in de VS met 1.750 miljard dollar, in China met 2,5 biljoen dollar en wereldwijd met 5,3 biljoen dollar. "We gaan van het tijdperk van kapitalisme naar het tijdperk van talent," zegt Klaus Schwab, oprichter en uitvoerend voorzitter van WEF. "Zij die begrijpen dat vrouwen als belangrijke kracht in hun talentenpool moeten worden opgenomen, zullen het meeste succes boeken."
Proactiviteit in plaats van zelfgenoegzaamheid
Als we naar IJsland en het aangedragen bewijs van WEF kijken, is het stimuleren van vrouwelijk leiderschap in alle sectoren een van de belangrijkste factoren om gendergelijkheid in de wereldwijde beroepsbevolking te vergroten, wat op grote schaal voordelen biedt voor ondernemingen, innovatie, de wereldeconomie en sociale gelijkheid. Maar bovenal benadrukt het dat verandering niet vanzelf gaat. Proactieve veranderingen in zowel de mentaliteit als het beleid van bedrijven, politici en personen – mannelijk en vrouwelijk – zijn hard nodig om de vooruitgang opnieuw te stimuleren.
Zoals Saadia Zahidi, hoofd van de afdeling Onderwijs, Gender en Werk bij WEF, zegt: "Gendergelijkheid is zowel een morele als economische noodzaak. Sommige landen begrijpen dat en plukken nu de vruchten van de proactieve maatregelen die zij hebben genomen om hun genderkloof te dichten." Voor nu is het misschien geen gek idee om de vacatures in IJsland eens te bekijken.
