Leestijd: 6 Minuten
Hoe anders zou de arbeidswereld eruitzien als we allemaal een gegarandeerd basisinkomen zouden krijgen? Tien experts geven enkele zeer uiteenlopende meningen
Wat zou u doen als u per maand gegarandeerd 1.000 pond zou krijgen waarvoor u niets hoeft te doen? Zou u stoppen met werken? Uw eigen bedrijf beginnen? De wereld rondreizen en uw werkelijke passie najagen? Als het universele basisinkomen (UBI) ooit geïntroduceerd wordt, zou u zich dit op een dag echt kunnen afvragen.
Het concept UBI, een gegarandeerd maandelijks bedrag dat elke burger van de overheid krijgt, is niet nieuw: het werd gesteund door iedereen van Martin Luther King tot de conservatieve econoom Milton Friedman. Maar de afgelopen paar jaar zijn er in verschillende steden wereldwijd praktijkexperimenten uitgevoerd. Elon Musk, Mark Zuckerberg en Nobel Prijs-winnaar en econoom Angus Deaton zijn er allemaal positief over.
De verandering voor de maatschappij is mogelijk enorm, dus welke gevolgen denken de experts dat het UBI voor de arbeidsmarkt zou hebben?
1. Werknemers met hernieuwde energie
Denkt u dat u zou stoppen met werken als u een gegarandeerd inkomen zou ontvangen? Dan hebt u het mis. Volgens Jim Pugh, medeoprichter van het Universal Income Project, blijkt uit vele onderzoeken dat slechts weinig mensen die een basisinkomen ontvangen stoppen met werken. In een stuk in The Guardian(1) zegt hij: “Uit sommige experimenten is zelfs gebleken dat een basisinkomen het ondernemerschap stimuleert en dit zal uiteindelijk tot meer werkende mensen leiden. De waarheid is dat de meeste mensen willen bijdragen aan de maatschappij. Als we hen een financiële basiszekerheid kunnen bieden, vinden ze wel een manier om dat te doen.”
2. Productievere werknemers
Bovendien kan de garantie van een vast inkomen ons daadwerkelijk gelukkiger en productiever maken tijdens ons werk. “Omdat mensen de tijd hebben zich aan deze hervonden vrijheid aan te passen, zouden enkele positieve veranderingen kunnen plaatsvinden”, zegt Chris Agnos(2), oprichter van Sustainable Human, een online community met 1 miljoen leden gericht op duurzaamheid. “Werkgevers kunnen dan bijvoorbeeld geen misbruik meer maken van de overlevingsdrang van mensen, omdat het niet hebben van een baan niet meer leidt tot een leven op straat. In plaats daarvan eisen werknemers dan een dynamischere en kwalitatief betere werkervaring.”
Hij suggereert dat mensen gepassioneerder over hun werk zijn als ze het werk kunnen doen dat ze écht leuk vinden. “Een recent onderzoek stelt dat 70 procent van alle mensen hun werk niet leuk vindt, dus 70 procent van de populatie zou liever iets anders doen dan wat ze op dit moment doen”, zegt Agnos. “Deze structurele sleur eist zijn tol in de vorm van minder positiviteit, minder grapjes en slechts een fractie van het plezier dat we anders zouden kunnen hebben.”
3. Een stijging van het aantal ondernemers
Goede ideeën ontstaan vaak als er tijd is om na te denken, iets wat niet altijd mogelijk is als u vastzit in de dagelijkse sleur van negen tot vijf. Vandaar het argument dat een UBI mensen de vrijheid zou kunnen geven om meer ondernemingskansen te benutten. In een gesprek over UBI op Freakonomics Radio(3) verwijst Evelyn Forget, als econoom verbonden aan de University of Manitoba in Canada, naar de 18e en 19e eeuw, toen sommige van de grote wetenschappelijke en culturele doorbraken werden gerealiseerd door mensen die geen werk hadden. “Dit waren heren die geen werk nodig hadden”, zegt Forget. “Ik denk niet dat deze personen zich nutteloos voelden. Ik denk dat hun bijdrage niet verwaarloosbaar was.”
4. Mensen weer aan het werk
Het UBI moedigt werken aan. “Het huidige uitkeringsstelsel ontmoedigt werken, omdat het veel huishoudens bijna geen extra beschikbaar inkomen oplevert als ze meer verdienen”, licht dr. Malcolm Torry, directeur van Citizen’s Basic Income Trust en auteur voor The Guardian (4), toe. Met het UBI zouden veel huishoudens verlost worden van inkomensafhankelijke uitkeringen en zouden ze allemaal een lagere aftrek hebben voor het extra inkomen. “Het huidige systeem van financiële voordelen voor werkenden functioneert als een aanzienlijke aanvulling op het loon, omdat heffingskortingen en universele voordelen omhoog gaan als het loon omlaag gaat. Bij een basisinkomen zou dat niet het geval zijn, dus zou dit minder een subsidie-effect hebben.”
5. Slimmere schoolverlaters
Zou een UBI resulteren in beter opgeleid personeel? Misschien. “In de jaren 60 en 70 van de twintigste eeuw dachten de VS en Canada serieus na over de mogelijkheid om een UBI in te voeren”, zegt Joel Dodge in een artikel voor Quartz(5). In die tijd voerden de Amerikaanse en Canadese overheid enkele experimenten uit om de gevolgen van een gegarandeerd inkomen, vooral voor werk, te onderzoeken. Een van de belangrijkste conclusies was de gevolgen die dit voor jonge mensen had. Dodge zegt: “Tieners stellen het vinden van een bijbaantje uit om zich op school te richten, waardoor het aantal vroegtijdige schoolverlaters in de Canadese plaats Dauphin merkbaar afnam en het aantal scholieren dat de middelbare school afmaakte met een dubbelcijferig percentage steeg onder de deelnemende gezinnen in New Jersey, Seattle en Denver.”
6. Een makkelijkere weg naar een toekomst met robots
“Ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie, robotica en andere technologieën hebben de toekomst van werk ter discussie gesteld”, zegt Shanta Devarajan, Senior Director Ontwikkelingseconomie bij de Wereldbank(6). Ze wijst erop dat sommige technologieën, waaronder bijvoorbeeld zelfrijdende vrachtwagens, ertoe zullen leiden dat mensen hun baan verliezen. Ze suggereert dat het UBI de maatschappij kan helpen met deze overgang om te gaan. “Een systeem waarbij de toename van de productiviteit wordt belast en het geld vervolgens onder alle burgers wordt verdeeld, ongeacht of ze werken, zou een deel van de spanning kunnen wegnemen.”
7. Een verschuiving in de betekenis van werk
“Er is veel werk waar onze maatschappij baat bij heeft en dat vaak onbetaald is”, zegt Clare Ozich, Executive Director van het Australian Institute of Employment Rights(7). “Het interessantste aspect van het debat over het UBI is dat het de discussie opent over de manier waarop we werk zien en de waarde die we aan verschillende vormen van werk toekennen.”
Ze voegt hieraan toe: “Een van de punten van kritiek op het UBI is dat het mensen iets geeft zonder dat ze er iets voor hoeven te doen. Is dat werkelijk het geval? Bestaan er buiten het nauwe concept van een betaalde baan niet al meerdere manieren waarop we allemaal constant bijdragen aan de maatschappij? Ouderschap en het opvoeden van kinderen, evenals vrijwilligerswerk en het werk en de tijd die we in instandhouding steken, zijn allemaal vormen van werk die de maatschappij op vele manieren helpen, maar we hechten vaak meer waarde aan de status van het hebben van een baan, wie uw loonstrookje ondertekent, dan aan deze projecten naast ons werk waaraan we deelnemen.”
Maar aan de andere kant …
8. Een gedemotiveerde maatschappij
“Het UBI ondermijnt de sociale cohesie (of zou dit kunnen doen)”, voorspelt Ian Goldin, professor globalisering en ontwikkeling aan de University of Oxford, in de Financial Times(8). “Geen enkele fatsoenlijke maatschappij zou bittere armoede of honger moeten tolereren. Maar voor mensen die in staat zijn om te werken, zou er hulp moeten komen om personen en gezinnen in de maatschappij te laten participeren; om mensen te helpen werkloosheid te overwinnen en werk te vinden, zich om te scholen, naar een andere stad te verhuizen. Waar mogelijk moet een veiligheidsnet dienen als reddingslijn naar betekenisvol werk en deelname aan de maatschappij, niet als garantie van een levenslange afhankelijkheid.”
Hij vervolgt: “Inkomen en werk los van elkaar zien en mensen belonen wanneer ze thuisblijven, ligt ten grondslag aan sociaal verval. Criminaliteit, drugs, gebroken gezinnen en andere sociaal destructieve gevolgen komen vaker voor op plaatsen met een hoog werkloosheidspercentage, zoals blijkt uit de drugsepidemie in de VS.”
9. Salarissen worden misschien lager
Zou een gegarandeerd inkomen werknemers achterstellen vanwege hun bedrijfssalaris? In een rapport uit 2017 (9) zegt de Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD): “Door een basisinkomen kan de balans in loononderhandelingen veranderen en er zijn zorgen dat werkgevers hierdoor zullen proberen de lonen te verlagen.” Aan de andere kant zegt het rapport ook dat het UBI een belangrijke bijdrage zou kunnen leveren aan een eerlijke beloning door werknemers een betere ‘andere optie’ te geven waardoor ze laagbetaalde banen kunnen weigeren.
10. De echte problemen zijn verborgen
“De veronderstelling dat het UBI het einde van werken betekent is … zeer dubieus”, zegt Sonia Sodha, Chief Leader Writer bij de Observer(10). “De les die we hebben geleerd van de deïndustrialisatie van de afgelopen decennia is niet dat we ons moeten voorbereiden op het verstrekken van geld aan degenen voor wie er geen banen zullen zijn, maar dat we bereid moeten zijn te investeren in de omvangrijke omscholing die nodig is om mensen voor nieuwe banen op te leiden als hun oude baan komt te vervallen.
We zouden moeten vechten voor een maatschappij waarin iedereen recht heeft op een redelijk betaalde baan die autonomie en voldoening geeft, niet voor een toekomst waarin een groot deel van de bevolking ontslag krijgt en moet leven van een magere uitkering van de overheid. Het UBI is hoogstens een gevaarlijke afleiding van de manier waarop we de kwaliteit van werk kunnen verbeteren.”
Bronnen:
(1) https://www.theguardian.com/cities/2018/jun/27/benefit-or-burden-the-cities-trying-out-universal-basic-income
(2) https://upliftconnect.com/universal-basic-income/
(3) http://freakonomics.com/podcast/mincome/
(4) https://www.theguardian.com/business/2017/feb/03/universal-basic-income-can-help-battle-inequality
(5) https://qz.com/765902/ubi-wouldnt-mean-everyone-quits-working/
(6) https://www.brookings.edu/blog/future-development/2017/02/15/three-reasons-for-universal-basic-income/
(7) https://www.greeninstitute.org.au/wp-content/uploads/2016/12/Less_Work_More_Fair_WEB_BM.pdf
(8) https://www.ft.com/content/100137b4-0cdf-11e8-bacb-2958fde95e5e
(9) http://www.oecd.org/social/soc/Basic-Income-Policy-Option-2017.pdf
(10) https://www.theguardian.com/commentisfree/2017/jul/10/mark-zuckerberg-universal-basic-income-facebook-tax
